MUTABİ
Tebi'a kök fiilinden
mufaale babında ismi faildir ve i'tibar sonunda ferd olduğu sanılan hadisle
aynı veya benzer lafızlarla başka ravi tarafından rivayet edildiği anlaşılan
hadise denir.
Tarifi açıklamak
gerekirse, mutabâ'at bahsinde izah edildiği gibi ravisi rivayette tek kaldığı
için ferd zannedilen bir hadis başka tariklardan rivayet edilip edilmediği
anlaşılmak üzere cami, müsned, mu'cem, cüz gibi büyüklü küçüklü hadis
kitaplarından araştırılır. Bu araştırmaya i'tibar denir. İ'tibar sonunda o
hadisin rivayetinde tek kaldığı sanılan ravinin şeyhinden veya şeyhinin
şeyhinden bir başka ravi tarafından rivayet edildiği tesbit edilirse o bir
başka ravinin rivayetine öbür hadisin mutâbii adı verilir.
Mutabaat başlığında
verilen misale göre söylersek Buhâri'nin, İmam Şâfi'i'nin başlangıçta İmam
Mâlik'ten rivayette tek kaldığı zannedilen hadisle aynı isnad ve aynı lafızla
Abdullah b. Mesleme el-Ka'nebi tarikıyla İmam Mâlik'ten rivayet ettiği hadis
İmam Şafii'nin hadisinin mutâbii'dir.
Mutâbi, ferd zannedilen
hadisi ferd olmaktan çıkardığı gibi isnad sayısını arttığından onu
kuvvetlendirmiş olur.